Een persoonlijkheidsvragenlijst geeft enig inzicht in wat voor soort mens u bent. Wat is het karakteristieke gedrag dat u vertoont? En welk gedrag is van belang voor de functie of voor uw verdere loopbaan? Dient u nauwgezet, volhardend en volgzaam te zijn? Of ziet men liever een actief sociaal, open en autonoom iemand voor de functie? Een persoonlijkheidsvragenlijst geeft een globaal overzicht wat voor u (het meest) kenmerkend gedrag is. Veel voorkomende eigenschappen zijn bijvoorbeeld: extravert-introvert; vriendelijk-onvriendelijk; nauwgezet-slordig; stabiel-labiel; autonoom-volgzaam. Bovenstaande eigenschappen vormen de zogenaamde Big Five: de vijf brede persoonlijkheidsdimensies die zo ongeveer universeel bij mensen worden aangetroffen. Binnen de Big Five kan men nog weer allerlei subtiele onderverdelingen maken. Naar de Big Five is veel onderzoek gedaan. Met name ook naar de relatie tussen persoonlijkheidseigenschappen en werkprestaties. Van de Big Five is de meest belangrijke dimensie nauwgezet-slordig (conscientieusheid). Voor alle onderzochte functies doen mensen die redelijk hoog scoren op deze dimensie het beter dan mensen die laag scoren. Mensen die nauwgezet zijn, zijn gemotiveerd en betrouwbaar. Ze houden zich aan hun afspraken en maken hun werkzaamheden ook af. Voor commerciële functies is vriendelijkheid ook van belang. Dat is logisch, gezien de mate van sociale beïnvloeding die functies binnen deze sector kennen. Vriendelijk gedrag roept meestal ook vriendelijk gedrag bij de tegenpartij op. Hetzelfde geldt voor onvriendelijk gedrag.

Voor managementfuncties zijn naast conscientieusheid extraversie en met name stabiliteit van belang. Een manager dient invloed uit te oefenen, en ook in hectische situaties het hoofd koel te houden. Daarnaast is natuurlijk vriendelijkheid ook belangrijk. De moderne manager is immers meer een coach dan een baas.                                                          Een dimensie die niet in de Big Five zit, maar die misschien nog wel belangrijker is, is integriteit. Na intelligentie heeft integriteit de hoogste toegevoegde waarde als het gaat om arbeidesprestaties te voorspellen. Integriteit is een soort mengsel van conscientieusheid, vriendelijkheid en stabiliteit. Moderne vragenlijsten hebben dus meestal 6 dimensies, de Big Five aangevuld met Integriteit. Toch is de beoordeling en interpretatie van integriteit bij een assessment niet zonder problemen. Zie daarvoor het speciale hoofdstuk over integriteitsvragenlijsten in de laatste druk van Het Psychologisch Onderzoek.

Persoonlijkheidvragen zijn gemakkelijk te doorgronden. Bij het invullen speelt sociale wenselijkheid een niet onbelangrijke rol. Meestal kijkt men vooral of een kandidaat erg extreem scoort op bepaalde dimensies.

Hieronder een aantal voorbeeldvragen:

-Ik ben nogal druk en praat erg veel

-Ik ga zeer zorgvuldig te werk bij het nemen van een beslissing

-Ik ben erg begaan met het lot van anderen

-In sommige situaties kan ik mij behoorlijk opwinden

-Ik ben erg geïnteresseerd in nieuwe, onbekende zaken.

-Ik mag graag filosoferen over de zin van bepaalde dingen.

-Ook in chaotische situaties blijf ik rustig en beheerst.

-Ik ben lees graag filosofische literatuur

-In discussies houd ik mij op de achtergrond.

-Mensen komen vaak bij mij voor advies en ondersteuning.

Literatuur:

Bloemers, W (2011): Het psychologisch Onderzoek, een oefenboek. Ambo, Baarn.

Kline, P (1993): The handbook of psychological testing. London, Routledge.

Cook, M. (2009): Personnel Selection. Adding value through people. Chichester, Wiley